سلامت و تغذیه

پسته يكي از محبوب ترين مغزها در بين آجيل هاست. پسته همان آجيلي ست كه هميشه در مناسبت هاي مهم و سنتي ايراني مثل عيد نوروز و بلند ترين شب سال يعني يلدا نقش پررنگ و ويژه اي دارد. اين محبوبيت نه تنها در ايران كه در خارج از ايران هم مشهود است چراكه بيشترين ميزان صادرات در بين آجيل ها متعلق به پسته مي باشد. اين محبوبيت باعث افزايش تقاضا و در نهايت افزايش قيمت آن شده و يكي از دلايل اينكه پسته جز گران ترين مغزهاي دنياست، شهرت و تقاضاي زياد آن در سراسر دنياست.

آفت پسته

پسته يكي از حساس ترين مغزها در بين آجيل هاست. جالب است بدانيد نگهداري اين دانه براي جلوگيري از آفت زدگي قبل از باردهي درخت پسته شروع مي شود. پروانه ي ميوه خوار پسته يك حشره ي دو نسلي است. در دوره ي اول با تشكيل ميوه هاي ريز در اوايل بهار، اين آفت تخمك گذاري را شروع كرده و در دو هفته ي بعد لارو ها از تخم بيرون اومده و از ميوه هاي تازه تشكيل شده يا به اصطلاح جنين ميوه ها تغذيه مي كنند. هر لارو اين قابليت را دارد كه ميوه هاي زيادي را تخريب كند و آسيب زيادي به باغات پسته وارد مي كند.
لارو بعد از اينكه مراحل رشد خود را تكميل كرد خود را به تنه هاي محكم درخت رسانده و در بين پوسته هاي درخت و يا خاك نرم گياه شفيره تشكيل مي دهد.
لارو هاي نسل دوم در اوايل تير ماه بر روي گياه ديده مي شوند و اين بار ميوه ي بالغ درخت را مورد حمله قرار خواهند داد به طوري كه بر روي پوست پسته تخمك گذاري مي كنند و بعد از مدتي به پوست آن نفوذ كرده و از بافت مياني آن تغذيه مي كنند.
لارو هاي نسل دوم خسارت بيشتري به باغات پسته وارد مي كنند چراكه علاوه بر اينكه بافت اوليه ي پسته را از بين مي برند، فضولات لارو ها بر روي بافت سفيد استخواني پسته لكه هاي تيره اي بر جاي مي كذارد كه از زيبايي و اعتبار پسته مي كاهد به غير از اين اين لكه هاي سياه كه بر روي بافت سفير پسته ايجاد مي شود زمينه را براي قارچ آفلاتوكسين در پسته فراهم مي كند.

قارچ ها در پسته

آفلاتوكسين يك سم خطرنام و مضر است كه از تشكيل قارچ در پسته تشكيل مي شود گرچه پروانه ي ميوه خوار نيز در تشكيل اين سم بي تاثير نيست چراكه نسل دوم لارو اين حشره كه بر روي لايه ي مياني تخمك گذاري مي كند قارچي به نام ساپروفيت بر روي جنين تشكيل مي شود كه زمينه ساز سم آفلاتوكسين است. اين سم خطرناك سبب بروز بيماري هاي مهلكي همچون انواع سرطان خصوصا سرطان كبد مي شود. 
از آنجايي كه بسياري از ما به طور عمده در ايران آجيل را به صورت فله خريداري مي كنيم، بسياري از پسته هاي موجود در بازار مورد تست سم آفلاتوكسين قرار نگرفته اند و اين تست بيشتر بر روي پسته اي بسته بندي انجام مي شود.

ولي براي آگاهي از سالم بودن پسته بايد به دو نكته توجه شود : ابتدا پوسته ي آن را چك كرد تا حاوي لكه هاي سياه رنگ فوضولات پروانه ي ميوه خوار پسته نباشند و دوم اينكه مغز آن لكه هاي سياه رنگي كه نشانه وجود قارچ و سم آفلاتوكسين است را نداشته باشد. اگر لكه هاي سياه رنگ را بر روي پوست سخت پسته مشاهده كرديد بهتر از از خريد آن منصرف شويد چراكه به احتمال قوي علاوه بر افت زدگي داراي سم آفلاتوكسين نيز هست.

آفت انبار پسته

ساخت غير اصولي و غير استاندارد انبار ها در ايران براي ميوه ها و دانه هايي حساسي مثل پسته بسيار زيان آور است. در واقع علت اصلي داشتن يك انبار مناسب با تهويه ي عالي براي مغزي مثل پسته اين است كه پنجاه درصد آن از چربي تشكيل شده و به همين دليل يك طعمه ي بسيار مناسب براي ورود هر گونه آفت يا حشرات آماده مي كند. از عمده حشراتي به آفت انبار معروف است و خسارات زيادي به انبار پسته مي زند شب پره ي هندي مي باشد.

اما خبر خوب اين است كه با رعايت نكات لازم و استاندارد سازي انبار ها مي توان به راحتي از اين آفت زدگي پسته جلوگيري كرد. نكاتي مثل خشك كردن پسته قبل از انبار كردن، تهويه مناسب و ايجاد هواي خشك و خنك در سوله و قرار دادن پسته در كيسه ها و گوني هاي تميز و استريل به شدت مي توانند بر روي انبار سالك پسته تاثير گذار باشند.